قلاب جرثقیل سقفی
قلاب جرثقیل یا هوک جرثقیل یکی از اجزای مهم در جرثقیل و بالابر است برای جابجایی و حمل انواع بارهای سنگین در محیط های صنعتی و کارگاهی استفاده می شوند. این قلاب ها به دلیل قابلیت تحمل بار زیاد و ایمنی بالا، نقش حیاتی در عملکرد جرثقیل های سقفی دارند.
قلاب جرثقیل شامل بدنه یا پوسته قرقره قلاب ، نوک قلاب ، سیستم قفل کننده ، خود قلاب جرثقیل یا هوک جرثقیل که به بیرون پوسته وصل میشه و وظیفه نگه داشتن و جابه جایی بار رو بر عهده دارد.
کاربرد اصلی آن در صنایع مختلفی همچون ساخت و ساز، صنایع فلزی، نفت و گاز است. انتخاب قلاب مناسب و رعایت نکات ایمنی در استفاده از آن ها بسیار مهم است.وسیله ای است برای گرفتن و بلند کردن بار توسط وسیله ای مانند بالابر یا جرثقیل.
یک قلاب بالابر معمولاً به یک چفت ایمنی مجهز می شود تا از جدا شدن زنجیر سیم بالابر، زنجیر یا طنابی که بار به آن متصل است، جلوگیری کند.
فهرست مطالب
اجزا قلاب جرثقیل سقفی
قلاب جرثقیل سقفی از اجزای مختلفی تشکیل شده که به کارایی و ایمنی آن کمک میکنند. این اجزا به گونهای طراحی شدهاند که تحمل بارهای سنگین و شرایط مختلف کاری را داشته باشند. در ادامه، اجزای اصلی قلاب جرثقیل سقفی را معرفی میکنم:
بدنه قلاب (Hook Body)
- بخش اصلی قلاب است که بار به آن متصل میشود.
- از فولاد با استحکام بالا ساخته میشود تا بتواند بارهای سنگین را تحمل کند.
- طراحی بدنه ممکن است به صورت ساده، دوتایی، C شکل، یا چنگکی باشد.
زبانه قفل (Latch)
- یک قطعه ایمنی است که روی قلاب نصب میشود تا از افتادن ناگهانی بار جلوگیری کند.
- زبانه قفل به صورت خودکار بسته میشود و پس از قرار گرفتن بار در قلاب، ایمنی بیشتری فراهم میکند.
یراق قلاب (Hook Shank)
- میلهای است که بدنه قلاب را به یاتاقان یا مکانیزم چرخان متصل میکند.
- برای انتقال بار به سازه جرثقیل و کاهش فشار در نقاط مختلف قلاب به کار میرود.
یاتاقان چرخشی (Swivel Bearing)
- در قلابهای چرخشی به کار میرود و امکان چرخش 360 درجه قلاب را فراهم میکند.
- به تنظیم دقیق موقعیت بار و کاهش تنشهای ایجاد شده در طناب یا زنجیر کمک میکند.
بلبرینگ (Bearing)
- برای کاهش اصطکاک و کمک به چرخش یاتاقان و قلاب استفاده میشود.
- این قطعه به بهبود عملکرد و طول عمر قلاب کمک میکند.
مهره و پیچ (Nuts and Bolts)
- قطعات اتصالدهندهای هستند که برای نصب و محکم کردن اجزا مختلف قلاب به کار میروند.
- اطمینان حاصل میکنند که اجزا به طور ایمن و صحیح به هم متصل شدهاند.
پین ایمنی (Safety Pin)
- در برخی قلابها برای اطمینان از ثابت ماندن زبانه قفل به کار میرود.
- به جلوگیری از باز شدن غیرمجاز قلاب کمک میکند.
روکش سطح (Surface Coating)
- روکشها از مواد مقاوم در برابر خوردگی، مانند گالوانیزه یا پوشش رنگ، تشکیل شدهاند.
- این روکشها قلاب را در برابر زنگزدگی و سایش محافظت میکنند و طول عمر آن را افزایش میدهند.
این اجزا با همکاری یکدیگر، ایمنی و کارایی قلاب جرثقیل را تضمین میکنند و به جابهجایی بارهای سنگین و حساس به شکلی ایمن کمک میکنند
کلاس کاری قلاب جرثقیل سقفی (Crane Hook Duty Class)
کلاس کاری قلاب جرثقیل سقفی نشاندهنده سطح فعالیت و شدت کاری است که قلاب جرثقیل در طول عملیات لیفتینگ (بلند کردن و جابهجایی بار) تجربه میکند. این کلاسها بر اساس استانداردهای بینالمللی، مانند FEM و CMAA، تعیین میشوند و معیارهایی از جمله تعداد سیکلهای کاری، ظرفیت بار، و زمان کاری جرثقیل را در نظر میگیرند.
قلاب جرثقیل از نظر تناژ یا ظرفیت تحمل بار به دستههای مختلفی تقسیم میشود. این دستهبندیها معمولاً بر اساس حداکثر وزنی که قلاب میتواند بلند کند انجام میگیرند. به طور کلی، قلابها به چند دسته اصلی تقسیم میشوند:
قلاب های سبک (ظرفیت کمتر از 1 تن):
- این قلابها برای بارهای سبکتر و کاربردهای کوچک استفاده میشوند، مثل کارگاههای کوچک یا مصارف خانگی.
قلاب های متوسط (ظرفیت بین 1 تا 10 تن):
- این دسته برای بارهای نیمهسنگین در محیطهای صنعتی و کارگاهی مناسب هستند و معمولاً در صنایع ساختمانی و انبارداری به کار میروند.
قلاب های سنگین (ظرفیت بین 10 تا 50 تن):
- این قلابها برای بارهای سنگینتر استفاده میشوند، مثل جابجایی قطعات بزرگ صنعتی، ماشینآلات سنگین، و سازههای فلزی.
قلاب های فوق سنگین (ظرفیت بیشتر از 50 تن):
- این قلابها برای جرثقیلهای بزرگ و کاربردهای خاص، مانند صنایع نفت و گاز، کشتیسازی، و پروژههای بزرگ عمرانی و معدنی استفاده میشوند.
قلاب های بسیار ویژه (ظرفیت تا چند صد تن و بیشتر):
- این نوع قلابها برای جرثقیلهای غولپیکر و پروژههای بسیار سنگین مثل ساخت پلها و جابهجایی اجسام عظیم طراحی شدهاند.
ظرفیت هر قلاب معمولاً روی بدنه آن مشخص شده و باید با توجه به بار مورد نظر و ضریب ایمنی انتخاب شود.
انواع قلاب جرثقیل سقفی
قلابهای جرثقیل سقفی به انواع مختلفی تقسیم میشوند که هرکدام برای کاربردهای خاص و شرایط مختلف طراحی شدهاند. در اینجا به برخی از رایجترین انواع قلاب ها اشاره میشود:
1. قلاب ساده (Single Hook)
- این نوع قلاب شامل یک قلاب واحد است که به طناب یا زنجیر متصل میشود.
- برای بارهای سبک و معمولی مناسب است.
- در کاربردهایی که بار مستقیماً از قلاب آویزان میشود، استفاده میشود.
2. قلاب دوتایی (Double Hook)
- دارای دو قلاب متصل به یک پایه مشترک است.
- برای بارهای سنگینتر و توزیع بهتر وزن به کار میرود.
- مناسب برای حمل بارهایی که نیاز به توزیع نیرو در چند نقطه دارند.
3. قلاب گردان (Swivel Hook)
- این نوع قلاب قابلیت چرخش 360 درجه دارد.
- برای جابهجایی بارهایی که نیاز به چرخش و تغییر جهت دارند، مناسب است.
- در کاربردهایی که نیاز به تنظیم موقعیت بار در حین جابهجایی دارند، استفاده میشود.
4. قلاب با قفل ایمنی (Safety Hook)
- دارای قفل ایمنی برای جلوگیری از افتادن بار به صورت ناگهانی است.
- این نوع قلاب برای حمل بارهای حساس و ایمنی بالا طراحی شده است.
- به طور گسترده در صنایع مختلف به کار میرود.
5. قلاب C شکل (C-Hook)
- به شکل حرف “C” طراحی شده و برای حمل کویلها و حلقههای بزرگ سیم، ورق یا کابل استفاده میشود.
- مناسب برای صنایعی مانند فولاد و تولید سیم و کابل.
6. قلاب اتوماتیک (Automatic Hook)
- قابلیت باز و بسته شدن خودکار دارد.
- در کاربردهایی که نیاز به جابهجایی سریع و مداوم بار دارند، استفاده میشود.
- برای بهبود ایمنی و کاهش نیاز به دخالت دستی در فرآیند لیفتینگ مفید است.
7. قلاب چنگکی (Grab Hook)
- دارای دندانههایی در قسمت قلاب است که به آن اجازه میدهد به صورت محکمتر بار را بگیرد.
- برای جابهجایی بارهای ناهموار یا اشیایی که دارای سطوح غیرمساوی هستند، مناسب است.
هر یک از این قلابها بر اساس نوع بار، شرایط کاری و نیازهای ایمنی خاص انتخاب میشود تا عملکرد بهینه و ایمن دستگاه تضمین شود.
جرثقیل ها بر اساس نوع قلاب ها و کاربردشان به موارد زیر تقسیم می شود
جرثقیل ها بر اساس نوع قلاب ها و کاربردشان به چند دسته تقسیم میشوند. این تقسیمبندی بر اساس ویژگیهای قلاب و نوع بارهایی که باید جابهجا شوند صورت میگیرد. در ادامه به چند نوع جرثقیل بر اساس قلاب ها اشاره میشود:
جرثقیل با قلاب ساده
- مجهز به قلاب های تک یا دوتایی ساده است.
- برای جابهجایی بارهای عمومی و سبک استفاده میشود.
- معمولاً در انبارها، کارگاههای تعمیرات و صنایع سبک به کار میرود.
جرثقیل با قلاب چرخشی (Swivel Hook Crane)
- دارای قلاب گردان است که قابلیت چرخش 360 درجه دارد.
- برای جابهجایی بارهایی که نیاز به تغییر جهت و چرخش در حین بلند کردن دارند، استفاده میشود.
- معمولاً در محیطهایی که نیاز به تنظیم دقیق موقعیت بار است، به کار میرود.
جرثقیل با قلاب ایمنی (Safety Hook Crane)
- مجهز به قلاب هایی با قفل ایمنی برای جلوگیری از سقوط بار به طور ناگهانی است.
- برای کاربردهایی که ایمنی بالا و جابهجایی بارهای حساس مورد نیاز است، مناسب میباشد.
- در صنایعی مانند خودروسازی، حملونقل مواد شیمیایی، و کاربردهای ساختوساز استفاده میشود.
جرثقیل C شکل (C-Hook Crane)
- این نوع جرثقیل دارای قلاب C شکل است که برای جابهجایی کویلها، حلقههای سیم، ورق، یا کابل طراحی شده است.
- به طور خاص در صنایعی مانند فولاد، سیم و کابل، و صنایع لولهسازی به کار میرود.
- امکان بلند کردن و حمل آسان اشیای دایرهای و حلقهای را فراهم میکند.
جرثقیل با قلاب چنگکی (Grab Hook Crane)
- دارای قلاب چنگکی است که برای نگهداشتن بارهای ناهموار یا اشیای غیرمساوی طراحی شده است.
- در کاربردهای سنگین مانند صنایع بازیافت، فولاد، و معادن استفاده میشود.
- امکان جابهجایی اشیایی با سطوح ناهموار را فراهم میکند.
جرثقیل با قلاب اتوماتیک (Automatic Hook Crane)
- قلاب به صورت خودکار باز و بسته میشود و نیازی به دخالت دستی در فرآیند بلند کردن ندارد.
- در محیطهایی که جابهجایی مداوم و سریع بارها انجام میشود، مانند انبارهای بزرگ و کارگاههای تولیدی، مورد استفاده قرار میگیرد.
- بهبود ایمنی و کارایی عملیات لیفتینگ را فراهم میکند.
این تقسیمبندیها به کاربران و طراحان امکان میدهد جرثقیل مناسب با توجه به نوع بار، شرایط کاری و نیازهای ایمنی انتخاب شود تا کارایی و ایمنی در جابهجایی بارها تضمین شود.
مواد ساخت قلاب جرثقیل
معمولاً از مواد با کیفیت بالا مانند فولاد ضد زنگ، آلیاژهای آلومینیوم و یا آلیاژهای خاص فلزی ساخته می شوند.
این مواد به دلیل داشتن استحکام, دوام و مقاومت بالا در برابر شرایط سخت کاری, برای ساخت قلاب های جرثقیل بسیار مناسب هستند.
انتخاب مواد مرغوب برای ساخت قلاب, اطمینان از ایمنی و کارایی بهینه در حمل و جابجایی بارهای سنگین را فراهم می کند.
عوامل انتخاب قلاب مناسب
- گروه کاری و RSN هوک برای تعیین قلاب بسیار حائز اهمیت می باشد.
- ریوینگ قلاب : که به آن فال نیز می گویند وبدین معناست که وقتی می گوییم قلاب دو فال است یعنی قلاب دو به یک است. فال قلاب می تواند 1 ، 2 ، 4 ، 6 و 8 باشد.
- جنس قلاب
- قطر قرقره و سیم بکسل : قطرهای متداول سیم بکسل مغز فولادی معمولی از قطر 8 تا 18 میلی متر و قطر های قرقره از 200 تا 440 میلی متر بسته به نوع قلاب در بازار موجود می باشد.
